Khi nghĩ đến việc tổ chức chuyến dã ngoại cho trẻ em, người Nhật luôn có những kế hoạch chi tiết, đề ra những “điều luật” và yêu cầu phụ huynh và học sinh tuân thủ. Gần đây, tại Việt Nam đã xảy ra nhiều tai nạn thương tâm trong các chuyến dã ngoại của trẻ em. Như một người mẹ, tôi cảm thấy đau xót khi nghe những thông tin đó.
Tôi hiện đang sống ở Anh và con tôi đi học tại một trường mẫu giáo Nhật, do đó, tôi muốn chia sẻ với các bạn về cách tổ chức các chuyến dã ngoại của người Nhật. Hy vọng rằng các phụ huynh có thể lưu ý và các giáo viên cũng có thể học được một số điều để hạn chế những rủi ro cho con em mình.
Dã ngoại là hoạt động rất bình thường và diễn ra đều đặn ở các cấp học. Có thể là những chuyến đi quanh trường để học sinh quan sát thiên nhiên theo từng mùa, phục vụ cho các bài học về xã hội, luật giao thông. Cũng có thể là những chuyến đi xa hơn, thậm chí phải ngủ lại.
Bên cạnh đó, các em còn có cơ hội thăm thú các địa danh lịch sử, danh lam thắng cảnh hay tạo những kỷ niệm đáng nhớ về thời học sinh.
Dã ngoại ở mẫu giáo
Ở mẫu giáo (từ 3 đến 6 tuổi), các trẻ thường có những chuyến dã ngoại gần trường. Đó là những cuộc đi ra khỏi khuôn viên trường mẫu giáo quen thuộc, để các em tìm hiểu về thiên nhiên trong vòng vài giờ.
Thông qua những chuyến đi đó, trẻ em sẽ hiểu về những loài hoa cỏ, côn trùng xuất hiện vào mùa xuân, mùa hè hay mùa thu như thế nào. Hoặc đơn giản là đi dọc các con phố để học về luật giao thông từ những điều đơn giản nhất như việc qua đường phải nhìn trái, nhìn phải, đợi đèn xanh, giơ tay lên cao và quan sát phố xá.
Cũng có những lúc chỉ đơn giản là mang cơm trưa đến công viên gần nhất để chơi và ăn trưa ngoài trời. Các em sẽ đi theo hàng lối, có giáo viên đi trước và sau hàng.
Học sinh được phổ biến về những quy tắc đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ trong quá trình đi lại và hoạt động. Vì vậy, các em sẽ báo cáo cho giáo viên kịp thời hoặc nhắc nhở lẫn nhau về việc đi đứng trật tự, bám sát các bạn và thầy cô giáo.
Có thể nói rằng những chuyến dã ngoại gần đây này là cách để các em rèn luyện khả năng kiểm soát bản thân, tinh thần đồng đội và tác phong kỷ luật trong khi đi lại.
Dã ngoại xa thường diễn ra vào đầu năm học mới. Trường đã lên kế hoạch trước với địa điểm cụ thể cũng như ngày dự phòng trong trường hợp thời tiết xấu phải hủy chuyến đi.
Thường thì dã ngoại xa sẽ được di chuyển bằng xe buýt hoặc tàu điện đến các công viên động vật hoặc công viên thiên nhiên để tham quan và vui chơi. Cuộc dã ngoại sẽ kéo dài từ sáng tới chiều, muộn nhất cũng chỉ chừng 3 giờ chiều là đã trở về, vì thế không đi đến những nơi quá xa. Ở lớp bé và lớp nhỡ, phụ huynh cần đi cùng.
Nhà trường sẽ lên kế hoạch cụ thể về thời gian và công nhận phụ huynh chấp hành theo lịch trình có sẵn. Giáo viên sẽ đi cùng, nhưng không tách riêng thành từng nhóm, mà cùng vui chơi và sinh hoạt cùng học sinh.
Dã ngoại ở tiểu học và trung học cơ sở
Khi lên tiểu học, các hoạt động dã ngoại cũng được tổ chức thường xuyên để phục vụ việc học và tạo cơ hội cho học sinh giao lưu, tiếp xúc với thế giới bên ngoài trường và thực tập hoạt động nhóm và tập thể.
Có thể là những chuyến dã ngoại ngắn trong vòng một giờ để tìm hiểu phương hướng và quan sát thực tế về cấu trúc của các con phố, hoặc có thể là một nửa ngày hoặc cả ngày để đến siêu thị để tìm hiểu hoạt động của một siêu thị như thế nào.
Thậm chí, các em còn được đến trụ sở cảnh sát để tìm hiểu về hoạt động của cảnh sát, đến nhà dưỡng lão để xem người già được chăm sóc như thế nào, thực tập ngồi và đẩy xe lăn để hiểu về cuộc sống của những người tàn tật.
Các em còn được đến các nhà văn hóa cộng đồng, tham quan hoạt động cộng đồng và tham gia một số sinh hoạt văn hóa dân tộc với các người cao tuổi. Vào mỗi mùa, có thể là quan sát thiên nhiên và cảm nhận các yếu tố về mùa.
Những cuộc dã ngoại gần đây, thầy trò sẽ đi bộ cùng nhau, có khi cả ngày. Còn những cuộc dã ngoại xa sẽ đi bằng xe buýt hoặc tàu điện đến những địa điểm lịch sử, văn hóa, thiên nhiên.
Đây là những dịp học sinh có thể học được rất nhiều điều trên thực tế, không chỉ kiến thức và kỷ luật mà còn là cách ứng xử với bạn bè, với những người xung quanh, cách quản lý tiền bạc và ứng xử trong công cộng.
Khi lên lớp 5 và lớp 6, các em có hai chuyến dã ngoại kéo dài hai đêm một ngày. Đây là những chuyến đi mà học sinh rất mong đợi, vì phải xa nhà, tự lập (cảm giác như trưởng thành) và có những kỷ niệm cùng nhau, vì được ăn và ở chung với nhau suốt chuyến đi.
Những chuyến đi như thế này được chuẩn bị rất kỹ càng, từ chuyện đồ ăn, đồ uống, danh sách vật dụng cần mang theo, sức khỏe… Các lo lắng của phụ huynh cũng được giải đáp tỉ mỉ từng chi tiết từ nhiều tháng trước.
Tại trường Nhật tại Luân Đôn, học sinh được phép mang theo khoản tiền nhất định để mua quà về cho gia đình và tự mua những món đồ lưu niệm yêu thích từ những địa điểm tham quan và vui chơi.
Cá nhân tôi cho rằng, ở Việt Nam, để tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra cho con em trong các chuyến dã ngoại với nhà trường, phụ huynh cần yêu cầu nhà trường nắm vững thông tin về địa điểm và đòi hỏi nhà trường cần có kế hoạch chu đáo cho con em mình. Phụ huynh cũng nên kiểm tra thông tin về địa điểm dã ngoại và chuẩn bị riêng cho con mình.
Tất nhiên, đi dã ngoại là một hoạt động rất tốt và bổ ích cho học sinh, vì vậy, nếu chỉ vì lí do an toàn mà không cho trẻ tham gia, cũng là một sự thiệt thòi. Tuy nhiên, nếu việc tổ chức dã ngoại không chu đáo, tôi hoàn toàn không phản đối việc không cho trẻ tham gia nếu không an toàn, bởi vì sức khỏe và sự an toàn của con em vẫn là ưu tiên hàng đầu.
Sự chuẩn bị cẩn thận và chú ý đến từng chi tiết trong việc tổ chức các chuyến dã ngoại là điều rất quan trọng. Nhờ đó, các chuyến đi này sẽ mang đến niềm vui và những kỷ niệm đẹp cho học sinh và phụ huynh. Đồng thời, địa điểm dã ngoại nên được chọn sao cho an toàn và phù hợp với học sinh, giảng viên và nhân viên trường.
