Khi nói riêng về lĩnh vực xe máy thì có thể phân làm hai kiểu người phổ biến: Nhóm những người biết được chính xác chiếc xe mà họ muốn sở hữu và nhóm những người vẫn còn đang hoang mang trước hàng loạt lựa chọn và các thông tin khó hiểu đến mức vẫn chưa xác định được chiếc xe như thế nào là phù hợp với mình.
Rất nhiều người quyết định mua chiếc xe mô tô đầu tiên chỉ dựa vào vẻ ngoài đẹp mắt hay còn gọi là “yêu từ cái nhìn đầu tiên”, sự hứng thú bất chợt, bạn bè, người quen đang chạy dòng xe đó hay chỉ đơn giản do tên gọi bắt tai mà đánh rơi yếu tố “phù hợp với bản thân”. Phù hợp ở đây có thể xét về thể hình, mục đích, điều kiện chạy xe và cảm giác thoải mái khi ngồi trên xe,…Vậy nên, hãy lựa chọn thật cẩn thận và đưa ra quyết định đúng đắn nhất vì chiếc xe sẽ người bạn đồng hành dài lâu cùng bạn trong những chuyến đi phượt.
Nếu bạn còn đang choáng ngợp vì lượng thông tin quá nhiều, vẫn chưa chọn lọc được đặc điểm chiếc xe phù hợp với bản thân, thì trước tiên hãy thả lỏng và ta cùng bắt đầu lại nhé. Có thể chia làm 3 phần chính: Nên bắt đầu từ đâu? Làm sao để giới hạn những tiêu chí phù hợp nhất? So sánh giữa xe mới và xe đã qua sử dụng.
Xác định mục đích sử dụng
Trước tiên hãy xác định bạn muốn sử dụng chiếc xe vào mục đích gì: di chuyển hằng ngày, tham gia vào cuộc đua tốc độ đường phố, hay những chuyến phiêu lưu off-road… Dựa vào đó để tìm chiếc xe phù hợp. Đây là bước đầu tiên nhất và quan trọng nhất mặc dù đôi khi đó chưa phải là quyết định đúng nhất. Trên phương diện là một người lái xe thông thường (kiểu người thuộc nhóm thứ 2 kể trên), ban đầu có thể bạn muốn là một tay lái solo, làm một chuyến phượt xe máy đi xuyên quốc gia nhưng sau một năm cảm giác lại khác và bạn lại thích những chuyến đi ngắn cùng bạn bè hơn, hoặc ngược lại.
Vì thế có thể bạn sẽ nhận ra mục đích tưởng chừng như hoàn hảo ban đầu vạch ra cho chiếc xe chưa thực sự là mục đích cuối cùng bạn thực sự muốn triển sau một thời gian trải nghiệm vài dặm đường trên con xe đã chọn. Nhưng không sao, hãy kiên trì đọc đến phần thứ 3 và bạn sẽ thấy đây không phải là một vấn đề to lớn đáng thất vọng. Nhưng hiện tại, bạn đã có thể chọn lọc và thu hẹp khoảng chọn lựa sau khi xác định được mục đích sử dụng xe của bản thân. Giờ là lúc đi vào chi tiết hơn nhé.
Với thị trường xe đa dạng ngày càng phát triển, công nghệ và tính chất mỗi dòng xe khác nhau phù hợp với phong cách khác nhau của người lái. Có thể điều này phần nào khiến những người mới tìm hiểu về xe bị choáng ngợp thông tin. Trước tiên hãy tập trung vào những đặc tính chung làm nên một con xe phù hợp với người mới: nhẹ, động cơ vừa đủ mạnh, điều khiển không quá phức tạp, chiều cao xe vừa đủ để người lái có thể chống cả 2 chân chạm đất. Danh mục các dòng xe cũng như đặc tính luôn được cập nhật, ở đây chúng tôi sẽ điểm qua những dòng xe phổ biến cũng như ưu và nhược điểm đối với những người bắt đầu với từng dòng xe này.
Cruiser
Thiết kế gầm xe thấp với kiểu dáng cổ điển nhưng sang trọng, Hãng Harley-Davidson là hình ảnh điển hình đại diện cho dòng Cruisers này.
- Ưu điểm: vị trí ngồi thấp có thể dễ dàng chống 2 chân chạm đất – phù hợp với những người có chiều cao khiêm tốn. Ghi đông dài và cao, người lái ngồi lui về phía sau, chỗ gác chân hơi hướng về trước tạo tư thế ngồi thoải mái, tiện lợi nhưng không kém phần đạo mạo. Thân xe tối giản những chi tiết thừa giảm thiểu hư hại khi ngã xe. Khối động cơ V-Twin (2 xy lanh bố trí theo hình chữ V góc 45 độ), đây là yếu tố tạo nên tiếng máy và tiếng pô đặc trưng. Cục máy tối ưu cho tốc độ vừa phải, kết hợp với 2 thùng hông để đồ thì xe phù hợp cho những chuyến đi xa thư giãn không đòi hỏi tốc độ cao.
- Nhược điểm: Nặng và cồng kềnh. Thiết kế kiểu dáng khá kén người mua, một số người sẽ cảm thấy lúng túng với dáng ngồi cũng như điều khiển xe với phần ghi đông cao.
Sport bike
Dòng xe tập trung về tốc độ và khả năng xử lý. Ngược lại với Cruiser, Sport bike tối đa hóa tốc độ và khả năng gia tốc mạnh mẽ phù hợp với những tay lái đam mê các cuộc đua đường phố tốc độ cao.
- Ưu điểm: Thiết kế kiểu dáng thể thao và cá tính. Trọng lượng nhẹ.
- Nhược điểm: Phần lớn các mẫu xe dòng Sport có dung tích từ 600cc – 1000cc nên ngốn khá nhiều nhiên liệu. Vị trí ngồi cao và tư thế ngồi hơi hướng về trước để dễ dàng xử lý tuy nhiên nếu đi đường dài với tốc độ trung bình sẽ khiến người lái dễ bị mỏi. Phần máy và sườn xe có bộ quây (fairing) bao quanh đảm bảo tính khí động học + chống bốc đầu cũng như thẩm mĩ của xe, tuy nhiên dễ hư hỏng nếu bị va chạm hoặc té ngã và chi phí sửa chữa cao.
Những ai đang nhắm đến dòng xe có thiết kế hình dáng sport tốc độ cao thì có thể điểm qua những loại xe có dung tích 300cc đổ lại vì chúng dễ điều khiển và một khởi đầu tốt cho người mới chơi xe.
Standard/naked bike
Thiết kế tương tự với Sport Bike nhưng tối ưu hoá về thiết kế và tư thế ngồi thoải mái hơn so với dòng Sport, giúp dòng xe này có thể dễ dàng di chuyển trong thành phố cũng như là thoải mái khi đi đường dài. Xe tối giản hoặc loại bỏ hẳn bộ quây (fairing) khiến khối động cơ lộ rõ bên dưới bình xăng nên chúng mới có tên là “Naked Bike” – đây có thể xem như thiết kế nguyên bản của tất cả các dòng xe trước khi nó bắt đầu có sự phân loại rõ rệt.
- Ưu điểm: Tư thế lái xe thoải mái; kiểu dáng thể thao linh hoạt nhưng không quá khắc nghiệt như sport bike; lược bỏ bộ quây nên giảm chi phí sửa chữa hư hỏng khi té ngã.
- Nhược điểm: Những dòng naked phân khối lớn có động cơ mạnh tương đương với dòng sport liên quan và có thể hơi quá sức đối với những người mới chơi xe. Không có sẵn kính chắn gió.
Các nhà sản xuất luôn cố gắng cho ra những dòng xe đáp ứng được sự phù hợp về khả năng điều khiển, không gây quá sức với những tay lái mới chưa có kinh nghiệm và CB500 là một điển hình đó.
Adventure-tourers và Dual-sport (motorcross)
Dành cho cả on-road lẫn off-road (hay còn gọi là đường bằng phẳng và đường có địa hình gồ ghề). Xe adventure-touring thường có bình xăng và kích thước lớn hơn, phù hợp với việc đi đường dài địa hình bằng phẳng, bộ phận giảm xóc vừa đủ làm nhiệm vụ đi off-road nhẹ, vượt địa hình khó. Trong khi đó Dual-sport lại có xu hướng nhẹ như dòng cào cào (dirt bike), phù hợp cả 2 địa hình nhưng ưu thế hơn ở địa hình off-road và không thoải mái để đi hành trình dài như dòng adventure-touring.
- Ưu điểm: Thiết kế tối ưu cho sự thoải mái khi điều khiển, những chiếc dual-sport nhỏ hơn thường nhẹ và thường ít khi tốn kém chi phí sửa chữa khi va chạm hay ngã xe.
- Nhược điểm: Yên cao, những chiếc adv lớn thường nặng và đắt tiền.
Nếu bạn đã tự tin về chiều cao của bản thân thì một chiếc dual-sport phân khối thấp là một lựa chọn tuyệt vời, không đắt đỏ cũng không tốn kém sửa chữa vì nó gần như bất diệt, hơn nữa đây là một chiếc xe thuận lợi để đi địa hình đa dạng.
Underbone
Underbone là dòng xe phổ biến ở Việt Nam tuy nhiên đa phần mọi người chỉ biết đến dòng xe này với tên gọi là “xe số”. Với cái tên Underbone thì đặc điểm chính của dòng xe này là động cơ được đặt bên dưới khung sườn xe và bình xăng nằm dưới yên xe. Khung sườn được bao bọc, che chở bên ngoài bởi các chi tiết nhực hoặc nhôm với nhiều hình dáng khác nhau tạo nên sự khác biệt của từng dòng xe.
Một số xe điển hình tại Việt Nam như: Honda Blade, Future, Dream,… sử dung ly hợp bán tự động. Yamaha Exciter, Honda Winner thì sử dụng ly hợp tay hay còn gọi là côn tay.
- Ưu điểm: Thiết kế đơn giản, gọn nhẹ và phù hợp với nhiều đối tượng, di chuyển linh động được ở nhiều địa hình. Dễ làm quen và dễ chạy, không phải phối hợp bóp/nhả côn tay. Giá thành không quá đắt, tiết kiệm nhiên liệu, chi phí bảo dưỡng và sửa chữa thấp.
- Nhược điểm: phân khối nhỏ (150cc trở lại), kiểu dáng chưa có tính đột phá.
Scooter
Về cấu tạo, xe scooter (tên gọi thông dụng là xe tay ga) thông thường có bình xăng đặt dưới yên xe, động cơ khá thấp và gần bánh sau. Tuy nhiên 2 tính chất đặt trưng làm nên định nghĩa dòng xe scooter chính là xe có thiết kế cho phép người lái có thể bước qua khung xe dễ dàng (step-through design) và sàn để chân rộng rãi, sử dụng hộp số CVT – hộp số biến thiên vô cấp, đồng nghĩa với việc không sử dụng côn hoặc cần sang số.
Dung tích xi lanh từ 50cc – tiết kiệm nhiên liệu nhưng tốc độ hầu như không vượt quá 50km/h cho đến xe phân khối lớn có dung tích 650cc với tên gọi “maxi scooter”, động cơ mạnh phục vụ cho các chuyến đi đường dài. Một số xe thuộc dòng scooter phổ biến ở thị trường Việt Nam hiện nay như: Honda Lead, Airblade, Vespa, Nouvo, …
- Ưu điểm: dòng xe được tạo ra để đơn giản hóa khả năng điều khiển: không cần tập phối hợp bóp/nhả côn tay và đạp số chân; chi phí bảo dưỡng và vận hành thấp; có các tính năng tiện lợi như diện tích cốp chứa đồ rộng thuận lợi cho việc di chuyển ngắn.
- Nhược điểm: Gầm thấp nên bất tiện di chuyển ở nhiều địa hình, đa số thích hợp chạy phố. Bánh xe nhỏ cũng giảm độ linh hoạt và ổn định khi đi trên đường.
Bắt đầu bằng một chiếc scooter cũng là một ý tưởng không tồi. Nếu bạn quyết định nâng cấp lên một chiếc mô tô lớn sau một thời gian thì chiếc scooter như chiếc xe thứ 2 tích hợp sự tiết kiệm và tiện lợi để chạy gần trong thành phố.
Nếu bạn nghĩ bạn thuộc nhóm người thứ 2 đã nếu ở đoạn đầu bài viết, thì những dòng mô tả sơ lược về từng loại xe cũng phần nào giúp bạn định hình được mình nên bắt đầu với chiếc xe nào. Còn nếu bạn thuộc nhóm thứ 1, hãy xem xét đến cả những điểm bất cập của dòng xe bạn đang thích và dự định mua trước khi quyết định.
Nên mua xe mới hay xe đã qua sử dụng
Thực ra, không có bất kỳ khái niệm hoặc quy chuẩn nào để xác định việc mua một chiếc xe mới sẽ tốt hơn việc mua xe đã qua sử dụng hay ngược lại. Trước hết ta cùng điểm lại những dòng mở bài, chắc hẳn sẽ có những bạn thích ngay một chiếc xe từ lần gặp đầu tiên và quyết tâm sở hữu một chiếc mới toanh cho bằng được. Một chiếc xe mới hoàn toàn đa phần sẽ khiến người lái an tâm về khả năng vận hành hoàn hảo và tất nhiên thông thường ta muốn sở hữu một chiếc xe mới và đẹp hơn là bỏ tiền ra mua một chiếc cũ trông nhàm chán và bất an, đắn đo về khả năng vận hành của nó. Tuy nhiên đối với người mới chơi xe thì liệu quyết định bỏ một số tiền lớn ra mua một chiếc xe mới hoàn toàn liệu có đáng? Chúng ta cùng điểm qua một số quan điểm sau đây để có thể phần nào giúp bạn cân nhắc về vấn đề mua xe mới hay cũ nhé.
Bắt đầu với câu hỏi “mục đích mua xe để làm gì? mình sẽ dùng chiếc xe vào việc gì?” thì chắc hẳn bạn cũng đã có ý tưởng về chiếc xe bạn muốn sở hữu rồi nhỉ. Tuy nhiên chúng tôi cũng đã nhấn mạnh có thể sau một năm trải qua nhiều dặm đường trên con xem, bạn nhận ra đây là một lựa chọn chưa hoàn toàn phù hợp. Vậy mua một chiếc xe mới toanh đắt tiền để rồi về sau phải tính toán khấu hao một khoản chi phí bán đi để tìm một chiếc xe khác phù hợp hơn với bản thân thì liệu có đáng không?
Thứ hai là có khả năng bạn sẽ làm ngã xe trong quá trình luyện tập, hay trong thời gian chưa quen với xe. Vì thế đôi ba vết trầy xước trên xe là khó tránh khỏi. Nhìn thấy con xe mới xinh đẹp chỉ cần có một vết trầy thôi cũng khiến mình tiếc nuối và buồn rầu hơn so với chiếc xe cũ đã qua sử dụng.
Điều cuối cùng, sẽ có khả năng bạn nhận ra và quyết định xe mô tô không phải là thứ dành cho mình, trong trường hợp đó bạn sẽ cảm thấy nhẹ lòng hơn khi đã không đầu tư quá nhiều tiền vào nó. Và ngược lại, nếu bạn thực sự thích lái xe mô tô thì chiếc xe đầu tiên chưa chắc sẽ là chiếc xe cuối cùng và duy nhất bạn sẽ mua. Trên thực tế, nếu bạn đã đắm chìm vào thế giới xe như chúng tôi, bạn sẽ muốn sưu tập nhiều dòng xe khác nhau để có thể trải nghiệm nhiều loại hình chơi xe khác nhau. Bạn sẽ không muốn dừng lại chỉ ở một chiếc xe mà bạn đã từng nghĩ đấy là chiếc xe mơ ước định mệnh của bạn.
Phần lớn chúng tôi đều đã chạy mô tô được 1 thời gian dài và tin rằng tốt nhất ta nên bắt đầu với một chiếc xe cũ với giá không quá đắt, chạy tầm 1 năm để bản thân có trải nghiệm và cảm nhận, đánh giá về chiếc xe hiện tại liệu đây có phải là chiếc phù hợp nhất. Sau đấy tìm một chiếc xe mới thật sự phù hợp với mình và lại bán chiếc cũ cho một người mới chơi xe khác. Điều này giúp chúng ta tiết kiệm được khá nhiều khoản không đáng đồng thời tìm được chiếc xe như ý.
Nhìn chung, hãy xác định rõ về nhu cầu, sở thích và mục đích sử dụng để lựa chọn một chiếc xe phù hợp nhất có thể. Cân nhắc giữa việc đầu tư vào một chiếc mới hay bắt đầu với một chiếc xe cũ trước để có được trải nghiệm tốt nhất với chiếc xe đầu tiên của mình nhé.
