Hội Quán Tam Sơn là một trong những hội quán lâu đời của người Hoa tại khu vực Chợ Lớn. Nó được xây dựng vào năm 1839 và đã trở thành một địa điểm nổi tiếng để cầu tài, cầu lộc và cầu tự.
Tuy không được nhắc đến nhiều trên các trang mạng xã hội, nhưng khi tôi tình cờ đi ngang qua Hội Quán Tam Sơn, tôi đã bắt đầu tò mò và muốn tìm hiểu về nó. Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ những thông tin tìm hiểu được về Hội Quán Tam Sơn.
Vị trí của Hội Quán Tam Sơn
Hội Quán này có diện tích khá nhỏ và nằm ở khu vực Chợ Lớn, nơi mà người Hoa thường ghé để cúng giải hạn, tam tai. Địa chỉ chính xác là số 118 Triệu Quang Phục, quận 5, TP HCM.
Ngay khi bạn bước vào cửa, có một số người đứng đợi để chào đón và giới thiệu dịch vụ “giải trừ Tiểu Nhân – Cúng Cầu Lộc Tài”. Combo này có người hỗ trợ, đọc sớ cúng và hướng dẫn, với mức giá khoảng từ 300k – 400k đồng (bao gồm cả sớ khấn).
Một “thầy cúng ở Hội Quán” đang đọc sớ cho một anh khách
Ngoài ra, việc gửi xe trong chùa có mức phí khoảng 5k đồng.
Lịch sử về Hội Quán Tam Sơn
Hội Quán Tam Sơn được xây dựng bởi cộng đồng người Hoa gốc Phúc Kiến vào thời vua Minh Mạng. Nó là trụ sở của cư dân người Hoa quê từ Phúc Châu, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Tam Sơn trong tên gọi này chỉ ba ngọn núi Bình Sơn, Cửu Tiên Sơn và Việt Vương Sơn ở Phúc Châu.
Hội Quán Tam Sơn có một không gian thờ cúng với các gian bên trái thờ Chúa Sinh Nương và gian bên phải thờ Thiên Hậu. Bàn thờ Thần Tài, Thái Tuế, Bao Công nằm ở bên trái chính điện, đối diện với bàn thờ Thạch Cảm Đương, Thần Xã Tắc, Văn Xương Đế Quân, Thần Thành Hoàng nằm ở bên phải. Ngoài ra, còn có các tượng thờ Quan Công, Quan Âm, Thái Tuế Long Vương, Thần tài thổ địa.
Theo nội dung bia đá được đặt vào năm 1954 để ghi lại sự kiện trùng tu hội quán, không rõ chính xác lúc nào Hội Quán Tam Sơn được xây dựng, chỉ biết rằng tòa nhà phía trước được xây dựng vào năm 1796, và sau đó đã trùng tu vào năm 1887.
Đền thờ trong hội quán là một phần của nét văn hóa và sinh hoạt của cộng đồng người Hoa. Bất cứ khi nào họ đến một nơi, họ luôn xây dựng đền thờ, chùa để cầu nguyện cho sự bình an. Ngoài ra, nơi này cũng là một hội quán để hỗ trợ lẫn nhau.
Ý nghĩa của tên Tam Sơn
Tam Sơn có nghĩa là “ba ngọn núi”. Tên này là một trong những tên khác của vùng Phước Châu, tỉnh Phước Kiến. Tên này xuất phát từ ba ngọn núi ở Phước Châu: núi Ư, núi Ô Thạch và núi Bình. Cũng có một thị trấn ở Phước Châu mang tên “Tam Sơn”.
Cũng giống như Miếu Bà Thiên Hậu, Hội Quán Tam Sơn và Thiên Hậu Cung là hai cơ sở độc lập, với Thiên Hậu Cung được quản lý bởi Hội Quán.
Cái tên “Tam Sơn” được đặt cho Hội Quán này để gắn kết cộng đồng người Hoa Chợ Lớn gốc Phước Kiến và giúp họ nhớ về cố hương của mình.
Các vị thần được thờ cúng
Ban đầu, Hội Quán Tam Sơn thờ Kim Huê Thánh Mẫu, sau đó là Thiên Hậu Thánh Mẫu. Thiên Hậu Thánh Mẫu là vị nữ thần được các triều đình Trung Quốc tôn cao và phong tặng nhiều danh hiệu vì sự linh thiêng và khả năng phù hộ dân lành, cứu giúp người đi biển.
Chùa còn thờ cúng Chúa Sinh Nương Nương (Kim Hoa Nương Nương), Bà Chúa Thai Sinh, Mẹ Sinh Mẹ Đậu – vị nữ thần phù hộ việc sinh con, nuôi dạy con cái. Ngoài ra, còn có Quan Công, Quan Âm, Thái Tuế Long Vương, Thần Tài và các vị thần thổ địa theo truyền thống Đạo giáo Trung Quốc.
Hàng năm, gần tết nguyên đán, Hội Quán Tam Sơn có một nghi lễ đánh tiểu nhân để cầu may mắn và bình an, đồng thời xua đuổi những điều xui xẻo và những “kẻ tiểu nhân” gây rối. Nghi lễ này diễn ra từ tháng Giêng đến đầu tháng Hai âm lịch, với ngày lễ chính là ngày vía thần Bạch Hổ.
Theo quan niệm dân gian người Hoa, thần Bạch Hổ cũng là khắc tinh của “tiểu nhân”. Để mang lại sự linh ứng, nghi lễ “đánh kẻ tiểu nhân” được tiến hành trước khu vực thờ Bạch Hổ.
Kiến trúc của Hội Quán Tam Sơn
So với các hội quán khác ở quận 5, Hội Quán Tam Sơn nhỏ hơn. Nó được thiết kế theo phong cách kiến trúc Trung Quốc, bao gồm sân trước, tiền điện, trung điện và chính điện.
Hai bên của hội quán có các gian nhỏ để thờ phượng các vị thánh mà người Hoa tôn trọng. Lối đi từ tiền điện đến trung điện thông qua sân thiên tỉnh, hành lang trước các gian nhỏ.
Cửa vào tiền điện hướng thẳng ra cổng tam quan của hội quán. Phía trên cửa có hàng chữ Hán “Tam Sơn hội quán” và tấm biển gỗ ghi chữ Hán “Thiên Hậu cung”.
Trên hai bên tường có hình ngư – tiều – canh – độc, và cạnh cửa có câu đối:
“TAM xích hiển thần linh, hải quốc hàng phàm tư phổ tế,
SƠN tưu triêm thánh trạch, Mi Châu trở đậu khánh trùng quang”
Chính điện được xây dựng theo kiểu nhà ba gian, mái lợp ngói ống và trang trí bằng phù điêu lưỡng long triều nguyệt, phụng hoàng, kỳ lân, tượng ông Nhật và bà Nguyệt do lò gốm Bửu Nguyên tạo tác vào năm 1926.
Mỗi điện thờ được thiết kế với một bộ khung chịu lực và mái lợp ngói ống, diềm mái bằng ngói thanh lưu ly. Nóc mái tiền điện trang trí bằng phù điêu với tượng lưỡng long triều nguyệt, phụng hoàng, cá hóa long, kỳ lân, quan lính… Hai đầu mái gắn tượng ông Nhật và bà Nguyệt.
Hội Quán Tam Sơn là một điểm đến thú vị để khám phá nét văn hóa và tập tục của người Hoa. Đừng bỏ lỡ cơ hội ghé qua và tham quan Hội Quán Tam Sơn khi bạn đến quận 5, Sài Gòn.
Viết bài: Trung Nguyễn
Xem thêm các địa điểm tham quan gần Hội Quán Tam Sơn:
